Różnice między brytyjskim i amerykańskim angielskim poznajemy w zasadzie już od początku przygody z językiem. Czasem są one większe, czasem mniejsze. Niekiedy powodują nieporozumienia lub nawet powodują frustrację w czasie nauki. Co jakiś czas trafiamy na jakiś mniejszy lub większy kłopot… Jak te różnice wyglądają jednak konkretnie i na co realnie warto zwrócić uwagę? Poniżej postaram się przedstawić najważniejsze różnice między brytyjskim i amerykańskim angielskim.
Różnice między brytyjskim i amerykańskim angielskim
-
Słownictwo
Kiedy przychodzą nam na myśl różnice między brytyjskim i amerykańskim angielskim, to chyba najszerzej znana z nich. Każdemu od czasu do czasu rzucają się w oczy grafiku w typie jak poniżej. Chyba większość z nas słyszała o tych słowach w szkole, na kursach czy po prostu wpadła na nie w Internecie.
Jeśli potrzebujesz więcej przykładów różnic w słownictwie, specjalnie przygotowałam darmowy prezent-niespodziankę. Możesz pobrać darmowy pdf ze wszystkimi słówkami oraz oczywiście tłumaczeniem. 🙂
2. Wymowa
- głoska “r” – w brytyjskiej odmianie języka angielskiego “r” wymawiane jest tylko wtedy, gdy stoi za nim samogłoska (np. great, pray, pure). We wszystkich innych przypadkach “r” jest przez Brytyjczyków pomijane, a samogłoska, która je poprzedza, zostaje wydłużona, np. park /pɑːk/, horse /hɔːs/ lub further /ˈfɜːðə/. Amerykanie, podobnie jak Polacy, wymawiają “r” w każdej sytuacji, kiedy jest ono napisane: /pɑrk/, /hɔrs/ i /ˈfɜrðər/.
O samej głosce R pisałam już kilka razy – np. w temacie pomijania „R” możesz poczytać TUTAJ. Stworzyłam też ćwiczenia na temat intruzywnego r. 🙂
- różna długość samogłosek – odmiana brytyjska bazuje na dłuższym wypowiadaniu głosek, co po części wynika z omijania “r”, choć są też inne przypadki. Również w słowach, które nie zawierają “r”, można zaobserwować ten proces, np. caught – /kɔːt/ (bryt.) /kɑt/ (am.)
need – /niːd/(bryt.) /nid/ (am.)
shoe /ʃuː/(bryt.) /ʃu/ (am.)
- wymowa /t/ – kiedy /t/ pojawia się przed samogłoską, Amerykanie często wymawiają je jak szybkie /d/. W standardowym akcencie brytyjskim jest ono wypowiadane zupełnie normalnie. W niektórych odmianach regionalnych brytyjskiego, np. słynnym londyńskim cockney, występuje w tym przypadku tzw. zwarcie krtaniowe (glottal stop), brzmi ono trochę jak przerwa między dwoma słówkami.
- wymowa /j/ – w angielskim amerykańskim /j/ jest pomijane w wymowie, kiedy występuje po /t, d, n, l, s, z/, w odmianie brytyjskiej nie ma to miejsca np.
- /t/ tune /tjuːn, tun/,
- /d/ duty /ˈdjuːti, ˈduti/,
- /n/ new /njuː, nu/,
- /l/ lewd /ljuːd, lud/,
- /s/ suit /sjuːt, sut/,
- /z/ exude/ɪgˈzjuːd, ɪgˈzud/
3. Gramatyka
Weźmy na przykład rzeczowniki takie jak team, police, family. W angielskim brytyjskim angielskim będą to grupy, a więc liczba mnoga – Police are going, Team are trying.
W amerykańskim angielskim będzie to jednak po prostu liczba pojedyncza – jak po polsku. Tak więc police is, team is…
Oba rozwiązania wydają się logiczne, prawda?
Poza tym przyjęło się również, że w amerykańskim angielskim częściej używa się uproszczonych form. Dlatego niektóre czasowniki nieregularne przyjmują formy regularne. Co więcej, częściej będziemy korzystać z PAST SIMPLE zamiast PRESENT PERFECT.
Kolejnym przykładem będą oczywiście przyimki [prepositions]. One same z siebie są już wystarczająco skomplikowane. Niestety, w tym aspekcie również spotykamy się z rozbieżnościami.
Po brytyjsku:
What are you doing at the weekend?
Po „amerykańsku”:
What are you doing on the weekend?
Wersja brytyjska ma też więcej skrótów, uproszczeń, a czasem nawet podwójne zaprzeczenia (We don’t need no education].
Jeszcze inny aspekt to użycie czasownika „musieć”.
Po brytyjsku, zależnie od kontekstu, powiemy na przykład:
I have to go.
We must go.
I need to go.
Amerykanie dodaliby jeszcze
I have got to go
i w skrócie: I got to go.
4. Ortografia
Na obrazu w punkcie pierwszym możemy zauważyć, że czasem różnice są bardzo drobne – y/i, ou/o, a/y.
Innym wyróżnikiem ortograficznym będą słowa (uwaga! nie wszystkie!) zakończone na -er (w amerykańskim angielskim), które to Brytyjczycy będą zapisywać -re. Tak na przykład mamy rozróżnienie theatre/theater, centre/center. Przykładów jednak jest tak niewiele, że można nauczyć się ich na pamięć.Kiedy jednak mówimy o końcówkach ogólnie, odnajdziemy ich nieco więcej. Popatrzmy:
| wersja brytyjska | wersja amerykańska |
| -ize lub -ise
apologize lub apologise organize lub organise recognize lub recognise |
-ize
apologize organize recognize |
| -yse
analyse breathalyse paralyse |
-yze
analyze breathalyze paralyze |
| -ence
defence licence offence pretence |
-ense
defense license offense pretense |
| -ogue
analogue catalogue dialogue |
-og lub -ogue
analog lub analogue catalog lub catalogue dialog lub dialogue |
5. Zapisywanie dat
Jeśli twoje spotkanie ma odbyć się 10/3/2023, to odbędzie się w październiku, czy marcu?
Brytyjczycy najczęściej korzystają z zapisu dat jak po polsku: dzień/miesiąc rok.
Amerykanie /miesiąc/dzień/rok lub rzadziej [i zwykle urzędowo] rok/miesiąc dzień. Tę formę możemy spotkać również w polskich dokumentach.
