Dyftongi angielskie [wymowa cz. VII]

dyftongi angielskie

Dyftongi angielskie

Płynnie przechodzimy do siódmej części cyklu o wymowie. Po ostatnich digrafach (dwuznakach) dziś zajmiemy się czymś odwrotnym, a mianowicie na nasz pulpit wskakują dyftongi.

Cóż to takiego i dlaczego są odwrotne do dwuznaków?  Dwuznaki, to – jak sama nazwa wskazuje – dwa znaki graficzne (litery), które wyrażają jeden dźwięk. Dyftongi z kolei to zwykle jeden znak graficzny (pojedyncza litera), który wyraża dźwięk odbierany przez ucho jako podwójny (jako dwa sklejone ze sobą dźwięki). Słowo „dyftong” pochodzi z greki i oznacza nic innego, jak „dwa głosy”, „dwie głoski”, „dwa dźwięki”.

Występują one bardzo licznie w wielu językach – m.in. w hiszpańskim, koreańskim, fińskim, niderlandzkim czy niemieckim.

 

Warto wspomnieć, że według niektórych źródeł nie da się jasno określić, które dokładnie litery na pewno będą odpowiadały podwójnym dźwiękom (tak rozumiemy dyftongi angielskie). Wynika to z różnic wymowy akcentów lokalnych, w których dyftongi angielskie ewoluowały z dużą mocą. Do tego aspektu przejdę w dalszej części wpisu. Można jednak pokazać pewne przykłady i zasady ogólne. Oczywiście brytyjska (ogólnie przyjęta) i amerykańska (również ogólna, bez lokalnych dialektów) opcja wymowy znacznie różnią się od siebie w kwestii dyftongów.

Oczywiście dyftongi angielskie występują jedynie w formie samogłosek. Dlaczego? Otóż są one również po prostu nazywane samogłoską o zmiennym przebiegu artykulacji. Czyli: zaczynam mówić głoskę w konkretny sposób, a kończę w zupełnie inny. Wszystko zgodnie z definicją dwugłoski/dwudźwięku.

Podział

Podział angielskich dyftongów (wymowa brytyjska) wg Wikipedii
centrujące zstępujące
kończące się na [ə] (shwa) kończące się na [ɪ] kończące się na [ʊ]
[ɪə]
beard
[eə]
air
[ʊə]
tour
[eɪ]
pain
[aɪ]
time
[ɔɪ]
join
[əʊ]
home
[aʊ]
house

 

Standardowo jest ich osiem.

Jednak jedna z nich  ( /eə/ ) jest uważa za długi monofong (długą, pojedynczą samogłoskę).

 

Pozostałe to:

Dyftongi angielskie

Co jeszcze musisz wiedzieć o tych dźwiękach?

W dyftongach najważniejszy jest ruch/przejście od jednej „samogłoski składowej” do kolejnej. Pierwsza część jest: dłuższa (trwa ok. 3/4 całego dyftongu), mocniejsza i głośniejsza. Według niektórych źródeł, dyftong nie jest osobną samogłoską, a właśnie ruchem/”ślizgiem”/przejściem między dwoma samodzielnymi samogłoskami (co potwierdzałby zapis w alfabecie fonetycznym, jeśli przyjrzymy się dokładnie wszystkim samogłoskom). W skrócie zatem: jest to coś dokładnie pomiędzy dwoma osobnymi dźwiękami.

W teorii rozróżniamy nawet poszczególne typy grup dyftongów. Są to:

 

  • centrujące (center, 'środek’) – ruch w tych dyftongach jest skierowany do /ə/, która jest w centrum diagramu głosek,
  • zstępujące (endingend, 'koniec’) – dyftongi te kończą się na ɪ lub ʊ.

/əʊ/ występuje wyłącznie w odmianie brytyjskiej. W amerykańskiej (jak również kanadyjskiej i australijskiej)  te same słowa będą zawierały /oʊ/ lub czasem /o/.

W British English również pojawia się wyraźna tendencja do zmiany dyftongów z grupy centering na długie samogłoski – np. [ʊə] → [ɔ:] ( tour: [tʊə] → [tɔ🙁r)]. Obie formy uznaje się wtedy za poprawne, a sposób wymowy zależy od użytkownika języka. Proces uproszczenia dwugłoski do zwyczajnej samogłoski nazywamy. monoftongizacją. Może natomiast zachodzić zjawisko odwrotne – dwugłoski powstaną z monoftongów w wyniku dyftongizacji.

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *